نگرانی ها در مورد کمبود جهانی هلیوم هر روز بیشتر می شود

قیمت گاز هلیوم برای تمام کاربرد ها از MRI گرفته تا تولید گوشی های هوشمند بالا رفته است. کمبود هلیوم در بیش از یک دهه ی اخیر عامل افزایش قیمت هلیوم است. امروزه هلیوم به عنوان محصول جانبی تولید شده همراه با گاز طبیعی از برخی از میدان های گازی حاصل می شود. هلیوم در دنیای امروز در کاربردهای مهم بیشماری مورد مصرف قرار می گیرد.

5 تولید کننده ی عمده در جهان برای گاز هلیوم وجود دارد و در کل دنیا 14 نقطه ی میدان گازی برای تولید هلیوم کشف شده است. این محدودیت ها خود عاملی برای افزایش سرسام آور قیمت هلیوم است.

فراتر از بادکنک ها

هلیوم فراوانی بسیار زیادی در کل جهان هستی دارد و ابداً گاز کمیابی محسوب نمی شود اما در کره ی زمین با کمبود هلیوم مواجه هستیم و در بسیاری از کاربردهایی که برای گاز هلیوم تعریف شده است، عملاً جایگزین مناسب دیگری وجود ندارد.

صنایع زیادی برای تولیدات خود وابسته به گاز هلیوم هستند. برای مثال صنایع تولیدات نیمه رسانا، تولیدات فیبرهای نوری، صنعت هوا فضا و .. از جمله این صنایع هستند.

یکی از بزرگترین موارد مصرف هلیوم دستگاه های MRI برای عکسبرداری در پزشکی است. در MRI از هلیوم مایع به عنوان خنک کننده استفاده می شود.

برخی از کاربرد های هلیوم

گاز هلیوم به عنوان نشتی یاب کاربرد دارد. همچنین به عنوان گاز حامل در کروماتوگرافی یا سوانگاری گازی استفاده ی فراوان دارد.

غواصانی که در آب های عمیق شنا می کنند نیاز دارند تا در کپسول هایشان هلیوم افزوده شود و جوشکاران از این گاز به عنوان یکی از بهترین و موثرترین گاز های محافظ بهره می برد.

اهمیت گاز هلیوم

شاید گاز هلیوم برای کاربرد هایی نظیر پر کردن بادکنک های هلیومی برای مجالس و مهمانی ها اهمیت چندانی نداشته باشد و نبود آن زندگی کسی را دچار اختلال نکند. اما وجود این گاز برای بسیاری از تشخیص های حیاتی پزشکی و برای پژوهش های بنیادین بسیاری از پژوهشگران لازم و ضروری است. در مواردی نیاز به دمای بسیار پایین نزدیک به صفر مطلق وجود دارد که تنها هلیوم می تواند به راحتی چنین دمایی را در حالت مایع تامین نماید. در برخی از مراکز پژوهشی سالانه بین 20 تا 30 هزار لیتر هلیوم مایع مصرف می شود و در صورت عدم تامین این نیاز، کارهای پژوهشی فراوانی دیگر قابل انجام نخواهد بود.

تاثیر کمبود هلیوم در فعالیت های پژوهشی

از سال 2006 تا کنون دنیا برای سومین بار با کمبود عرضه ی گاز هلیوم مواجه شده است. در کمبود های قبلی بسیاری از مردم مجبور به متوقف کردن فعالیت های پژوهشی به مدت چندین ماه شدند. برای برخی از پژوهش ها کمبود هلیوم به معنی هدر رفتن بسیاری از داده های پژوهشی و الزام انجام دوباره ی آزمایش ها پس از دستیابی مجدد به گاز هلیوم است. نحوه ی تولید گاز هلیوم در دنیا به گونه ای است که در مواقع کمبود هلیوم در دنیا هیچ راه دیگری برای تامین هلیوم برای کار ها و نیاز های ضروری وجود ندارد و عملاً تنها را منتظر ماندن تا مدتی نا معلوم است.

سرعت تولید هلیوم بالا نمی رود

حدود 97 درصد از هلیوم دنیا به عنوان محصول جانبی گاز طبیعی تهیه می شود. از آنجا که سرعت تولید هلیوم وابسته به سرعت استخراج گاز طبیعی است، لازم است دولت ها سرمایه گذاری زیادی برای ذخیره سازی هلیوم انجام دهند. حفر نقاطی در داخل زمین و یا استفاده از میدان های خالی شده باری ذخیره سازی هلیوم گزینه ی مناسبی برای تنظیم سرعت تولید و مقابله با کمبود هلیوم در برخی از زمان ها است. شرکتی در کانادا اقدام به حفر میدانی عاری از هر گونه هیدروکربن برای ذخیره سازی هلیوم کرده است. اما، این محل تنها جوابگوی 3% از نیاز جهانی به گاز هلیوم است.

گفته شده است تا سال 2020 خبری از کشف منبع جدید استخراج هلیوم نیست، در صورتیکه خبر ها حاکی از افتتاح میدان سوم گازی در قطر بوده است.

هلیوم مصرف شده کجا می رود؟

متاسفانه هلیوم چگالی و وزن بسیار کمتری نسبت به تمام مولکول های هوا دارد. به همین دلیل به محض قرار گرفتن در فضای باز به سرعت به سوی لایه های بالایین جو حرکت می کند و عملاً دیگر قابل استحصال از جو زمین نیست. اگر امکان بازیابی هلیوم مصرف شده وجود داشته باشد، این زمینه فراهم می شود که کمبود هلیوم کمتر اتفاق بیفتد و در مصرف گاز هلیوم برای پروژه های تحقیقاتی و کاربرد های مهم صرفه جویی صورت بگیرد. هلیوم به عنوان منبعی تجدید نشدنی خواه ناخواه رو به اتمام است و باید در دنیا سیاست گذاری ها به سمت بازیافت و باز استفاده از هلیوم پیش برود.

افزایش قیمت هلیوم اجتناب ناپذیر است

در سال های اخیر قیمت هلیوم افزایش چشمگیری داشته است و تقریبا می توان گفت هزینه های استخراج این گاز یکی از علل بالا بودن قیمت محصول نهایی است. کمبود هلیوم بالطبع اثر زیادی بر بالارفتن قیمت آن دارد و از طرفی می توان گفت بالا بودن قیمت هلیوم یکی از عوامل بازدارنده در مصرف بی رویه هلیوم و محرک برای صرفه جویی در مصرف این گاز با ارزش و حیاتی است. بالا بودن قیمت گاز هلیوم مصرف کنندگان نهایی را وا می دارد تا جای ممکن در استفاده از این گاز صرفه جویی کنند و راه هایی برای باز استفاده از آن بیابند.

منبع: cbc